برپایی نمایشگاههای گردشگری به عنوان نقطه عطف بازاریابی و تبلیغات در این حوزه به شمار میروند و از این رو نمایشگاه را میتوان یکی از منابع موثر برای گردآوری اطلاعات گوناگون به منظور مدیریت بهتر و برنامهریزی اصولی برشمرد و بهترین و موثرترین راه برای آگاهی از وضعیت رقبا، مشتریان جدید و به طور کلی آشنایی با بازارهای جدید است؛ موضوعی که سالها است توجه بسیاری از کشورهای صاحبنام در این عرصه را به خود معطوف داشته و حاصل آن برپایی نمایشگاههای مختلف و البته صاحب برند در کشورهای گوناگون است که از آن جمله میتوان به نمایشگاه گردشگری فیتور اسپانیا، ITB برلین، BIT ایتالیا، JATA ژاپن و … اشاره کرد.
موضوعی که در برپایی این نمایشگاهها حائز اهمیت است، اینکه مکان و زمان برگزاری آنها ثابت بوده و تاریخ برگزاری هر نمایشگاه نیز در تقویم بینالمللی گردشگری ثبت شده است؛ این خود شرایط مناسبی را برای تورگردانان به وجود میآورد تا بتوانند هر ساله نسبت به طراحی تورهای ویژه این نمایشگاهها اقدام کنند. علاوه بر این، برگزاری نمایشگاههای بینالمللی گردشگری به طور معمول در فصول خلوتی مسافر، برنامهریزی میشوند تا از این طریق ضریب اشغال هتلها و سایر مراکز خدماترسان در این ایام جبران شود.
اما موضوع برپایی نمایشگاههای گردشگری در ایران در دو سطح ملی و بینالمللی مغایر با رویکرد جهانی برگزاری نمایشگاهها است. چالش اصلی کشورمان در این زمینه نیز برپایی نمایشگاههای گردشگری استانی است که کاملا بیهدف و در سطح خیلی نازل برگزار میشوند که طبیعی است چنین عملکردی بازدهی لازم را نخواهد داشت. این در حالی است که کشورهای دیگر هر یک به تنهایی روی برگزاری یک نمایشگاه آن هم در سطح بینالمللی متمرکز میشوند و از این رو علاوه بر رونق نمایشگاه، شاهد رونق گردشگری در آن کشورها به دلیل فراهم آوردن شرایط مناسب تبادل دادهها هستیم. مزیت دیگر این رویکرد، برندسازی برای کشورها است.
حال اینکه جزیرهای عمل کردن در حوزه برگزاری نمایشگاههای گردشگری در ایران مانع از رونق گردشگری و بازدهی مناسب برپایی چنین نمایشگاههایی شده است، که جدا از ارکان گردشگری بینالمللی که تمایلی برای شرکت در چنین رویدادهایی ندارند، استانها نیز خود را چندان ملزم به حضور در نمایشگاههای استانهای دیگر نمیدانند.
راه برونرفت از این مشکل، تعیین شهر و تاریخ مشخص برای برپایی یک نمایشگاه گردشگری خاص در کشور است که بر مبنای فصل خلوتی مسافر در ایران برنامهریزی شود و از این طریق بتوان به جذب هرچه بیشتر گردشگر به مقصد مورد نظر در روزهای برپایی نمایشگاه کمک کرد؛ اما از آنجا که در کشورمان ایران به دلیل وجود مناسبات مذهبی همچون ماههای رمضان و محرم که تاریخ آنها بر مبنای تقویم قمری متغیر است و امکان مشخص کردن تاریخ ثابت وجود ندارد، بهتر است که تاریخ این نمایشگاه به صورت فصلی، ثابت شود تا از این طریق در مواجه با رویدادهای مذهبی امکان جابهجایی تاریخ مورد نظر در یک فصل وجود داشته باشد.
به این ترتیب و با تمام محدودیتهای موجود و البته با برنامهریزی و تبلیغات مناسب به منظور بازاریابی بینالمللی، میتوان رویکرد جدیدی در حوزه برپایی نمایشگاههای گردشگری پیشگرفت که به مرور زمان منجر به برندسازی در این حوزه برای کشورمان شود.
یادداشت از فرشید کریمی
