در سالهای اخیر اسپاها به عنوان بخش مهمی از تفرجگاههای گردشگری در نظر گرفته شده و در بسیاری از کشورهای جهان جای پای خود را محکم کردهاند. رونق خدمات اسپا منجر به افزایش مزیتهای رقابتی و افزایش درآمد این تفرجگاهها شده و نرخ اشغال هتلها را در بسیاری از کشورهای جهان بالا برده است.
اسپاها از خدمات متنوع و گستردهای برخوردارند که خدمات مربوط به آبدرمانی بخشی از خدمات این مکانهای تفریحی به شمار میروند؛ از جمله این خدمات حمامهای سنتی هستند که در تعدادی از کشورهای جهان راهاندازی شده، بازار بینالمللی پیدا کرده و به عنوان یک نوع خاص از خدمات گردشگری به دیگر کشورها نیز صادر شدهاند.
در ایران نیز چند سالی است که خدمات اسپا و حمام سنتیِ تعدادی از کشورها همچون ترکیه به کشورمان وارد شده و این خدمات در کنار حمام سنتی ایرانی در برخی از باشگاههای ورزشی، اسپاها و هتلهای ایرانی ارائه میشوند که این خود حاکی از بازار پر رونق خدمات اسپای دیگر کشورها، در داخل کشورمان است.
حال اگر مقایسهای سطحی میان این سبک خاص از خدمات اسپا داشته باشیم، خواهیم دید که حمام سنتی ایرانی چیزی از خدمات اسپا و حمامهای سنتی سایر کشورهای صاحبنام در عرصه این نوع خدمات کم ندارد. حال این سوال مطرح میشود که چرا بازار اسپای ایرانی یا همان حمام سنتی تنها در انحصار هموطنان و گردشگران داخلی باقیمانده و تاکنون نتوانسته است به خارج از مرزهای کشورمان صادر شود؟
در باور مردمان ایرانی حمام کردن که معمولا و با توجه به تمایل افراد با ماساژ سنتی نیز همراه بوده، علاوه بر جنبه نظافت، موجب ایجاد تعادل طبع، آرامش جسم و روان و تعدیل مزاج افراد نیز میشده و حتی منابع فارسی تاریخ حمام درمانی در ایران را به دوره سامانی و پیش از آن نیز میرسانند که این خود بیانگر توجه گذشتگان به تاثیرگذاری حمام بر سلامت جسم و روان افراد بوده است.
علاوه بر عمل استحمام، شیوه حمام سنتی در ایران با نوعی غذادرمانی نیز همراه بوده، به طوری که مردم برای درمان بیماریها و یا حفظ سلامت خود، با توجه به نیاز و با بهرهگیری از طب سنتی و یا به توصیه درمانگران این طب، خوراکها یا نوشیدنیهای گوناگونی را پیش از استحمام، هنگام استحمام و یا پس از آن مصرف میکردند تا ضمن حفظ سلامت، قوای جسمانی خود را نیز تقویت کنند.
موارد اشاره شده حاکی از برخورداری سنت استحمام ایرانی و آداب مرتبط با آن از پشتوانه علمی و فرهنگی قوی است؛ پشتوانهای که شیوه استحمام سنتی ایرانی را مستعد ورود به بازار جهانی میکند؛ ضرورتی که به دلیل عدم شناخت کافی تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته و از این رو تنها به انحصار بازار داخلی درآمده است. ظرفیتی که میتواند در بازار گردشگری بینالملل خود را صاحب برند کرده و با صدور به کشورهای دیگر مشتریان خود را به دست آورد.
